Մարդու մարմնի նորմալ կենսագործունեության համար անհրաժեշտ է թթվածնի անընդհատ մատակարարում։ Շնչառական համակարգը շնչառության միջոցով մարմինն ապահովում է թթվածնի անհրաժեշտ քանակով եւ հեռացնում ածխաթթու գազը։

Շնչառությունը կատարվում է շնչառական, սրտանոթային, նյարդային եւ հենաշարժիչ համակարգերի համատեղ գործունեության շնորհիվ։ Այս համակարգերից յուրաքանչյուրի գործունեության խաթարումը, որը լինում է որոշ վնասվածքների եւ հիվանդությունների դեպքում, կարող է բերել շնչառության խանգարումների եւ դժվարացնել շնչառությունը։ Իսկ շնչառության խանգարումները շատ հաճախ կյանքին անմիջական վտանգ են սպառնում, քանի որ խախտվում է թթվածնի մատակարարումը հյուսվածքներին, մասնավորապես դա խիստ է անդրադառնում նյարդային համակարգի գործունեության վրա։ Շնչառության խանգարման արագ հայտնաբերումն ու ժամանակին ցուցաբերած առաջին օգնությունը կարող են թեթեւացնել տուժածի վիճակը եւ կանխել հետագա բարդությունները։

Ինչպե՞ս ճանաչել

Սովորաբար մարդը շնչում է հանգիստ եւ ազատ, առանց որեւէ դժվարության։ Շնչառության խանգարման դեպքում բավական է նայել մարդու դեմքին եւ ուշադրություն դարձնել նրա շնչառությանը եւ դուք կարող եք որոշել, որ նրա շնչառությունը դժվարացած է։ Տուժածն այնպիսի տեսք է ունենում, ասես չի կարողանում շունչ քաշել կամ շնչահեղձ է լինում։ Շնչառությունը կարող է սովորականից ավելի արագ, ավելի դանդաղ կամ անկանոն լինել, ավելի խորը կամ մակերեսային լինել։ Տուժածի շնչառությունը կարող է աղմկոտ լինել, այսինքն՝ ուղեկցվել խզզոցներով, կլկլոցով, խռխռոցով։

Շնչառության դժվարացման մասին վկայում է նաեւ մաշկի վիճակը, այն լինում է անսովոր խոնավ ու կարմրած, հետո՝ գունատ կամ կապտավուն։
Տուժածը կարող է գլխապտույտ զգալ, գանգատվել կրծքավանդակի ցավից, ձեռքերի եւ ոտքերի թմրածությունից, ծակծկոցներից։ Սովորաբար նա լինում է տագնապած, անհանգիստ կամ վախեցած։

Ի՞նչ անել

Զանազան պատճառներից առաջացած դժվար շնչառության դեպքում պարտադիր չէ հստակ իմանալ պատճառը, քանի որ նման դեպքերում ձեր կողմից տուժածին ցուցաբերվող օգնության գործողությունները նույնն են։
Երբ տուժածի մոտ դժվարացած շնչառության նշաններ եք հայտնաբերում, նախ ուշադիր զննեք շրջապատը եւ ապահովեք անվտանգությունը, քանի որ նրա վիճակի պատճառ կարող են հանդիսանալ թունավոր գազերը, որոնք հնարավոր է՝ դեռեւս առկա են դեպքի վայրում։ Անվտանգությունն ապահովելու համար օդափոխեք տարածքը` բացեք դուռը, պատուհանները, իսկ եթե անհնար է ապահովել անվտանգությունը, դուրս բերեք տուժածին այդ վտանգավոր տարածքից։

Շնչառական խանգարումների ժամանակ տուժածին ցուցաբերվող առաջին օգնության քայլերը բավական պարզ են, բայց դրանց չիմացությունը կարող է բերել նրա վիճակի վատացման։

Նստեցրեք տուժածին հարմար դիրքով, ցանկալի է` իրանով առաջ թեքված։ Արձակեք սեղմող կապերը՝ օձիքը, վզնոցը, փողկապը, գոտին եւ այլն։ Խորհուրդ տվեք նրան հնարավորին չափ քիչ շարժվել։ Վստահություն ներշնչեք եւ հանգստացրեք տուժածին, մի թողեք որ հուզվի, հանգիստ վիճակը նույնպես նպաստում է շնչառության կարգավորմանը։

Ապահովեք թարմ օդի բավարար քանակ՝ բացեք պատուհանը կամ դուռը եւ խնդրեք այդ տարածքում գտնվող մարդկանց հեռանալ։
Պարբերաբար վերահսկեք տուժածի շնչառության ու անոթազարկի վիճակը, գրանցեք տվյալները։ Եթե տուժածն ունի բժշկի կողմից նշանակված դեղամիջոցներ, ապա օգնեք ընդունել դրանք։

Եթե տուժածը չունի դեղեր կամ դեղերը չեն օգնում ու շնչառությունը չի բարելավվում, ահազանգեք շտապ օգնություն։

Բրոնխիալ ասթմա

Հիմա եկեք անդրադառնանք շնչառական համակարգի բավական տարածված մի հիվանդության՝ բրոնխիալ ասթմային։
Բրոնխիալ ասթման հիվանդություն է, որի դեպքում տարբեր պատճառներից պարբերաբար կարող են առաջանալ ծայրամասային շնչառական ուղիների մկանների կծկում, լորձաթաղանթի այտուց եւ առատ լորձարտադրություն, ինչի հետեւանքով դժվարանում է տուժածի շնչառությունը, հատկապես` արտաշնչումը։ Այս վիճակն անվանում են բրոնխիալ ասթմայի նոպա։
Ասթմայի նոպայի առաջացմանը կարող են նպաստել տարբեր գործոններ, ինչպիսիք են`եղանակի փոփոխությունները, ֆիզիկական լարվածությունը, ալերգիկ ռեակցիաները, զգացմունքային սթրեսը, շնչառական ուղիների սուր վիրուսային հիվանդությունները, օրինակ` գրիպը։

Ինչպե՞ս ճանաչել ասթմայի նոպան

Նոպայի ժամանակ արտաշնչումը դժվարանում է, օդը, կարծես, «մնում է տուժածի թոքերում», առաջանում է շնչահեղձություն։ Տուժածը հարկադրական դիրք է ընդունում՝ մարմնով առաջ թեքված, քանի որ այս դիրքում շնչելը նրա համար ավելի հեշտ է։ Տուժածի շնչառությունը ուղեկցվում է չոր, խեղդող հազով, սուլող խզզոցներով։ Մաշկը պատվում է սառը քրտինքով, գունատվում է եւ ստանում կապտավուն երանգ։ Կրծքավանդակի եւ պարանոցի երակները արտահայտվում են։ Ձայնը դառնում է խռպոտ։

Սովորաբար ասթմայով հիվանդները գտնվում են բժշկի հսկողության տակ ու գիտեն, թե ինչպես գործել մինչեւ նոպայի սկսվելը եւ նոպայի դեպքում։
Հաճախ ասթմայով տառապողները դեղերի միջոցով կարողանում են կանխել նոպան կամ թեթեւացնել նրա ընթացքը։ Այդ դեղերը թուլացնում են շնչառական ուղիների մկանների կծկումը, լայնացնում են շնչուղիներն ու հեշտացնում շնչառությունը։

Ի՞նչ անել

Ասթմայի նոպայի մեջ գտնվող տուժածին հայտնաբերելիս պարզեք՝ նա ունի՞ արդյոք բժշկի կողմից նշանակված դեղեր եւ եթե այո, ապա օգնեք նրան ընդունել այդ դեղերը։

Օգնեք տուժածին ընդունել շնչառությունը հեշտացնող դիրք։ Հիմնականում շնչառության դժվարություններ ունեցող տուժածներն իրենք փորձում են ընդունել ամենահարմար դիրքը։ Կարելի է տուժածին նստեցնել` իրանը առաջ թեքած, արմունկներով սեղանին կամ ծնկներին հենված։
Հանգստացրեք տուժածին։ Վախը, լարվածությունը մեծացնում են թթվածնի պահանջը։ Մնացեք տուժածի մոտ եւ քաջալերեք նրան։ Խորհուրդ տվեք նրան հնարավորին չափ քիչ շարժվել, չխոսել, ինչը կնվազեցնի մարմնում թթվածնի պահանջը։

Սովորաբար դեղերի ընդունումից եւ առաջին օգնության մյուս նշված քայլերից հետո նոպան ավարտվում է։ Հազը դառնում է թաց, ուղեկցվում է մածուցիկ, թափանցիկ, անգույն խորխի արտազատումով։ Տուժածի շնչառությունն ու ընդհանուր վիճակը բարելավվում են։ Հակառակ դեպքում, երբ ձեռնարկած քայլերը չեն հանգեցնում տուժածի վիճակի բարելավմանը կամ եթե դա տուժածի մոտ ասթմայի նոպայի առաջին դեպքն է, անմիջապես ահազանգեք շտապ օգնություն։

Հեւոց

Հեւոցը բավական հաճախ հանդիպող շնչառական խանգարում է, որը հաճախ կարող է առաջանալ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունից։ Անգամ 3-4 հարկ արագ բարձրանալիս մարդը կարող է հեւալ։ Ինքնին հեւոցը վտանգավոր չէ եւ երբեմն կարող է անցնել նաեւ առանց առանձնահատուկ օգնության, բայց այն կարող է լինել նաեւ վնասվածքի կամ հիվանդության արդյունք։

Հեւոցի ժամանակ շնչառությունը արագացած է, մակերեսային, մարդն օդի պակաս է զգում, շնչահեղձ լինում, հնարավոր է՝ ունենա գլխապտույտ։ Կարող են լինել վերջույթների մատների թմրածություն կամ ծակծկոցներ։

Ի՞նչ անել

Ինքներդ մնացեք հանգիստ ու փորձեք հանգստացնել տուժածին։ Խորհուրդ տվեք նրան քիչ շարժվել։

Բարձրաձայն հաշվեք տուժածի յուրաքանչյուր շնչառական շարժումը եւ աստիճանաբար դանդաղեցրեք հաշիվը։ Տուժածը կփորձի ձեզ հետ կենտրոնանալ եւ աշխատել դանդաղեցնել շնչառությունը, նրա վիճակն արագ կբարելավվի։

Եթե հեւոցի պատճառը հուզմունքն է, խորհուրդ տվեք տուժածին շնչել ձեռքերի ափերի մեջ կամ եթե ձեռքի տակ կա թղթյա տոպրակ՝ տոպրակի մեջ։ Մինչեւ տոպրակը տալը բացատրեք տուժածին՝ ինչ եք պատրաստվում անել, եթե տուժածը վախենում կամ ընկճվում է տոպրակից, մի պահ հեռացրեք այն դեմքից, ապա նորից փորձեք առաջարկել շնչել տոպրակի մեջ։

Եթե հեւոցի պատճառը վնասվածք կամ հիվանդություն է, կամ այն չի անցնում ձեռնարկած միջոցներից, ահազանգեք շտապ օգնություն։

Полотна Ивана Айвазовского во все времена буквально притягивали зрителей, морские пейзажи мастера даже в век компьютерной графики и высокого разрешения по-настоящему завораживают. На выставку знаменитого мариниста в Третьяковской галерее выстраивались огромные очереди.Но мало кто знает, что со многими знаменитыми картинами художника связаны мистические истории.

Тайны пяти самых загадочных полотен Айвазовского раскрывает дипломированный историк искусства и лектор образовательного проекта Level One Наталья Игнатова.Содержание

1. Полотно с демонами, или «Сотворение мира» («Хаос») (1841)
2. Между жизнью и смертью, или «Девятый вал» (1850)
3. Тревожная стихия или «Черное море» (1881)
4. Найди убийцу, или «На смерть Александра III» (1894)
5. Встреча на кладбище, или «Штиль у крымских берегов» (1899)

Полотно с демонами, или «Сотворение мира» («Хаос») (1841)

<Полотно с демонами, или «Сотворение мира» («Хаос») (1841)

В основу этого монументального полотна положен библейский сюжет о сотворении мира: художник изобразил на ней Дух Божий в виде света, пробивающегося сквозь мрачные тучи. Когда Айвазовский представлял свою работу в Италии, этот образ так впечатлил папу римского Григория XVI, что он захотел приобрести ее для своей коллекции. Но священнослужители разглядели на картине и нечистую силу, по их мнению, намеренно спрятанную художником в темных облаках. Чтобы узнать так это или нет, кардиналы созвали совет и подвергли ее тщательному осмотру на предмет присутствия демонов, но так их и не обнаружили. Так «Хаос» попал в Ватикан.

Между жизнью и смертью, или «Девятый вал» (1850)

Между жизнью и смертью, или «Девятый вал» (1850)

Айвазовский написал эту картину после того, как сам чудом выжил в страшной буре. Однажды моряки рассказали художнику, что во время шторма волны идут по нарастанию и самым сильным и высоким всегда оказывается девятый вал, именно он губит корабли. Но если судну удается его преодолеть, появляется надежда выжить, потому что затем волны пойдут на спад. После окончания Академии художеств Айвазовский путешествовал по Европе и попал у берегов Испании в сильный шторм, где увидел воочию, что такое девятый вал. На берегу уже не верили, что корабль вернется, и начали готовиться к похоронам, но все закончилось благополучно. Как потом вспоминал художник, рискуя жизнью, он вышел на палубу, чтобы в мельчайших деталях запомнить этот роковой момент и ощутить всю мощь бушующей стихии. Эти впечатления он воплотил в своей самой известной картине «Девятый вал». Люди цепляются за оторванную мачту, а на них надвигается девятый вал, но яркое солнце, пробивающееся сквозь тучи, дает надежду, что им удастся пережить шторм, как когда-то удалось автору полотна.

Тревожная стихия или «Черное море» (1881)

Тревожная стихия или «Черное море» (1881)

Если романтичный «Девятый вал» наполнен светом надежды, то в картине «Черное море» мы видим тревожную стихию. Небо затянуто тучами, надвигается буря, одинокий парусник на горизонте спешит вернуться в порт. Это одно из самых драматичных полотен Айвазовского, которое ознаменовало новый реалистичный этап в творчестве художника. Глядя на картину, можно ощутить, как могучие темные волны надвигаются прямо на зрителя. Другой великий художник XIX века Иван Крамской считал эту работу самым сильным творением Айвазовского. Не случайно он изобразил фрагмент этого полотна на своей картине «Неутешное горе», разместив мрачный морской пейзаж над детским гробиком. Картина надвигающейся бури стала отражением внутреннего горя матери, потерявшей ребенка.

Найди убийцу, или «На смерть Александра III» (1894)

Найди убийцу, или «На смерть Александра III» (1894)

Свое самое мистическое полотно Иван Айвазовский написал после того, как получил известие о смерти императора Александра III, которого знал лично. Эта картина наполнена горем и скорбью, которые пережил художник. Она производит настолько гнетущее впечатление, что сейчас картина находится в отдельном зале Феодосийской галереи. Считается, что она приносит несчастье всем, кто на нее посмотрит. Если долго вглядываться в полотно, то в тумане можно разглядеть образы призраков. Сквозь мрачные очертания Петропавловской крепости и набережной Невы проступают воды реки мертвых Стикс. Образ женщины в черном, аллегории скорбящей вдовы, при определенном ракурсе может показаться мужчиной с усами. Одним он напоминает террориста, который покушался на Александра III, другим – последнего российского императора Николая II. Картину случайно обнаружили и представили публике в начале 2000-х годов, правда выставлялась она недолго.

Встреча на кладбище, или «Штиль у крымских берегов» (1899)

Встреча на кладбище, или «Штиль у крымских берегов» (1899)

Эта картина отличается от остальных полотен Айвазовского, она пропитана духом спокойствия и безмятежности. Художник написал этот пейзаж в 82 года, когда наконец обрел семейное счастье. Однако встретил он свою последнюю любовь при весьма трагических обстоятельствах: Айвазовский увидел свою будущую супругу Анну Саркисову-Бурназян на похоронах ее мужа. Шел 1882 год, Анне в тот момент было всего 25 лет, а художнику – 65, но они полюбили друг друга с первого взгляда. Спустя год, когда молодая вдова выдержала положенный траур, они поженились. Несмотря на огромную разницу в возрасте, их брак оказался очень счастливым, а картина «Штиль у крымских берегов» стала отражением гармонии, любви и умиротворения, царивших в душе художника в последние годы его жизни. Он умер в возрасте 83 лет за работой.

БУКВА Ъ ПИШЕТСЯ ТОЛЬКО ПЕРЕД Е, Ю, Я В СЛЕДУЮЩИХ СЛУЧАЯХ:

1. При сочетании приставки, оканчивающейся на согласную, и корня, например: подъезд, объём, сверхъестественный, волеизъявление, межъярусный.
2. 2.В сложных словах после числительных двух-, трёх-, четырёх-, например: трёхъярусный.
3. 3.В иноязычных словах после иноязычных приставок, заканчивающихся на согласную букву —  аб-, ад-, диз-, ин-, интер-, кон-, контр-, об-, суб-, транс- и после начальной составной частицы пан-, например: адъютант, дизъюнкция, инъекция, конъюнктура, контръярус, объект, субъект, трансъевропейский, панъевропейский.

Разделительный мягкий знак пишется внутри слова, в середине слов.

1. в корне слова:

• пьедестал
• вьюга
• компьютер
• обезьяна
• барьер

2. между корнем и суффиксом или окончанием слова:

• воробьиный
• соловьиный
• ожерелье

3. При склонении притяжательных прилагательных в косвенных падежах появляется разделительный мягкий знак:

разбойничий    — разбойничьего, разбойничьему, разбойничьим, о разбойничьем…

4. В иноязычных словах (французского происхождения) перед буквой «о» пишется разделительный мягкий знак, например:

• почтальон
• бульон
• медальон
• каньон
• котильон
• батальон
• павильон
• компаньон

Домашнее задание:

Упражнение 3.

Вставьте, где необходимо, пропущенные разделительные ъ и ь.

Авиньон, адъюнктура, адъютант, арьергард, батальон, безабзацный, безаварийный, безухий, безъёмкостный, безъядерный, безъязыкий, бульон, взобраться, взъесться, въесться, въехать, вьёт, Вьетнам, вьюн, двухаршинный, двухъярусный, дезактивация, дезустановка, детясли, досье, друзья, дьявол, изобличить, изукрасить, изъевший, изъездить, изъявлять, изъян, интервью, инъекция, инюрколлегия, инъяз, каньон, контратака, контругроза, контрудар, контръярус, контрэкспозиция, конъюнктивит, конъюнктура, котильон, литьё, медальон, межамериканский, межъевропейский, межэлементный, миньон, навьючить, надъязычный, необъятный, неотъемлемый, обучение, объединение, объект, объектив, объективный, объехать, объятый, отутюженный, отучить, отъюлить, отъявленный, отэкзаменовать, панамериканский, панъевропейский, папилотка, пододеяльник, подопытный, подъельник, подъём, подъязычный, подъячий, предупредить, предъюбилейный, предъявитель, птичьи, разахаться, разукрасить, разъединённый, разъярённый, рьяный, сафьян, сверхобтекаемый, сверхъёмкий, сверхъестественный, сверхэкономный, синьор, собезьянничать, сориентироваться, стулья, субъект, субъективный, субъядерный, суперагент, съедобный, съёжиться, съехидничать, съябедничать, съязвить, сэкономить, трансокеанский, транссибирский, трансурановый, трансъевропейский, трёхосный, трёхуровневый, трёхъярусный, фельдьегерь, четырёхъярусный, четырёхэтажный, шансонье, шьют.

Урок первый

1) Егор сидел рядом со мной. 2) Ты всегда был строг ко мне. 3) Сердце во мне сжалось. 4) Вникните во всё это хорошенько. 5) Все принялись хохотать надо мною. 6) Вспомните обо мне. 7) Мелькнуло передо мною моё детство. 8) Он славился во всём округе гостеприимством и радушием. 9) В темноте я больно ушибся обо    что-то.

Замените существительные в скобках местоимениями 3-го лица; где надо, добавляйте к местоимению н.

1)Будет буря, мы поспорим и поборемся мы с ней. 2) Поутру над её брегами теснился кучами народ. 3) Под ним струя светлей лазури. Над ним луч солнца золотой. 4) Буре плач его подобен. 5) У ног его плескалось море. 6) С ним подружился я в то время. Мне нравились его черты.

Урок второй 

• Выполните упражнение, раскройте скобки:

1.Ничья судьба, кроме своей собственной, вас более не интересует (Бут.).
2. Пилат повернулся и пошел к помосту, назад к ступеням, не глядя ни на что, кроме разноцветных шашек настила под ногами, чтобы не оступиться (Булг).
3. Но не какого Коровьева так и не нашли, и не какого Коровьева не кто в доме не знал и не видел (Булг.).
4. Стало совершеноясно, что Никанор Иванович не каким разговорам не пригоден (Булг).
5. Больше не что не тревожило друзей (Биан).
6. Пастух клялся потом, что зверь шел через лес, нe на кого не обращая внимания (Биан.).
7. Настоящую нежность не спутаешь нe счем, и она тиха (Ахм.).
8. Скучен день до вечера, коли делать нe чего (Посл.).
9. Нe с кем мне поговорить и нeкого послушать (Ч.).
10. Но некому мне шляпой поклониться, ни в чьих глазах не нахожу приют (Ес.).

Урок третий

Классная работа

• Правописание не и ни.
• Раскройте скобки, вставьте пропущенные буквы. Объясните слитное
  или раздельное написание.

Никогда не отчаиваться, некуда пойти, никто не приходил, не с кем посоветоваться, никому не подошёл, не зачем торопиться, все препятствия не почем, ничуть не сомневаться, немало не беспокоиться, неоткуда позвонить, не от кого не зависеть, нигде не бывать, несколько не расстраиваться, не с кем разговаривать, не за кем зайти, ни во что больше не верить, ни за кем не зайти, немало повидать, человек неоткуда, не о чем нам разговаривать, ниоткуда ждать помощи.

• Раскроите скобки, вставьте пропущенные буквы. Объясните слитное
  или раздельное написание

Когда и в какое время он поступил в департамент и кто определил его, этого никто не мог припомнить. Сколько ни переменялось директоров и всяких начальников, его видели всё на одном и том же месте, в том же положении, в той же должности, тем же чиновником для письма, так что потом уверились, что он, видно, так и родился на свет уже совершенно готовым, в вицмундире и с лысиной на голове. В департаменте не оказывалось к нему никакого уважения. Сторожа не только не вставали с мест, когда он проходил, но даже не глядели на него, как будто бы через приёмную пролетела простая муха. Начальники как-то поступали с ним холодно-деспотически. Какой-нибудь помощник столоначальника прямо совал ему под нос бумаги, не сказав даже «перепишите», или «вот интересное, хорошенькое дельце», или что-нибудь приятное, как употребляется в благовоспитанных службах. И он брал, посмотрев только на бумагу, не глядя, кто ему подложил и имел ли на то право. Он брал и тут же пристраивался писать её. Молодые чиновники подсмеивались и острились над ним, во сколько хватало канцелярского остроумия, рассказывая тут же пред ним разные составленные про него истории; про его хозяйку, семидесятилетнюю старуху, говорили, что она бьёт его, спрашивали, когда будет их свадьба, сыпали на голову ему бумажки, называя это снегом. Но ни одного слова не отвечал на это Акакий Акакиевич, как будто никого и не было перед ним. Это не имело даже влияния на занятия его: среди всех этих докук он не делал ни одной ошибки в письме. Только если уж не выносима была шутка, он произносил: «Оставьте, зачем вы меня обижаете?». Ну как тут было  нипосмеятся над ним! Однако, в сущности, было это совсем незанимательно, а скорее, напротив. Но как не старались молодые чиновники, им ни удавалось вывести его из равновесия.

Պահանջմունք, նորմալ կենսագործունեության և հոգեկան ակտիվության համար անհրաժեշտ որևէ երևույթի, արժեքի կարիքը։ Յուրաքանչյուր կենդանի օրգանիզմի, այդ թվում նաև մարդու հոգեկան ակտիվության հիմքում ընկած է պահանջմունքները։ Պահանջմունքներն այն ամենի ամբողջությունն են, ինչի կարիքն ունի կենդանի օրգանիզմը իր կենսագործունեությունը պահպանելու, գոյատևելու, հարմարվելու և զարգանալու համար։ Պահանջմունքն, առաջ գալով, մարդուն մղում է ակտիվության կամ նույնիսկ նպատակասլաց գործունեության, որի նպատակը այդ պահանջմունքը բավարարելու համար անհրաժեշտ հատկություններ ունեցող օբյեկտներ ձեռք բերելն է։ Պահանջմունքի բավարարումն անհրաժեշտ է օրգանիզմի և անձի պահպանման ու զարգացման համար։ Մարդիկ զարգացման գործընթացում հաճախ ձեռք են բերում նաև վնասակար պահանջմունքներ (օրինակ, ծխելու կամ սպիրտային խմիչքներ օգտագործելու պահանջմունք)։

Մարդուն ակտիվ գործունեության են մղում նրա ներքին հատուկ վիճակները՝ պահանջմունքները:  Պահանջմունքի ակտիվացած վիճակն անվանում են ակտիվության կամ գործունեության դրդապատճառ:

Նյութական՝   ապահովում է մարդու կենսագործունեությունը:

Հոգևոր՝   անձի զարգացման մակարդակը բնութագրող յուրահատուկ մարդկային գոյացություններ են:

Սոցիալական՝   արտահայտում են մարդու հասարակական բնույթը: Մարդու կյանքում հատկապես կարևոր են շփման և աշխատանքի սոցիալական պահանջմունքները:

Պահանջմունքները ընկած են մարդու հոգեկան ակտիվության հիմքում։ Մարդը ակտիվ է այնքանով, որքանով նա ունի պահանջմունքներ, որոնք անհրաժեշտ էբավարարել։ Սեփական պահանջմունքների գիտակցումը կապված է անձի ընդհանուր զարգացման, նրա գիտակցության, ինքնգիտակցության, խոսքի, մտածողության ձևավորման հետ։ Պահանջմունքների գիտակցումը կատարվում է աստիճանաբար, անձի զարգացման հետ զուգընթաց։

Պահանջմունքի մի մասը ֆիլոգենետիկական, իսկ մյուսները՝ օնտոգենետիկական ծագում ունեն։ Պահանջմունքի կոնկրետ իրադրական դրսևորումը դրդապատճառն է։

Պահանջմունքների տեսակները

Հոգեբանության մեջ գոյություն ունեն պահանջմունքների դասակարգման տարբեր չափանիշներ։

• Ըստ ծագման առանձնացնում են բնական և մշակութային պահանջմունքներ։
  • Բնական անվանում են այն պահանջմունքները, որոնք նրան տրված են ի ծնե։ Դրանք հատուկ են, բնական մարդ տեսակի բոլոր անհատներին։ Բնածին պահանջմունքների բավարարումն անհրաժեշտ է օրգանիզմի նորմալ կենսսագործունեության պահպանման համար։
  • Մշակութային կոչվում են առաջացումն ու բավարարումը պայմանավորված է մարդկային մշակույթի, քաղաքակրթության զարգացմամբ։ Այս պահանջմունքները բնածին չեն և ծագում ու ձևավորվում են անձի օնտոգենետիկ զարգացման և սոցիալականացման ընթացքում։ Մշակութային պահանջմունքներն ունեն սոցիալ-պատմական բնույթ։ Տարբեր սոցիալական պայմաններում ապրող մարդիկ ձեռք են բերում տարբեր մշակութային պահանջմունքներ։
• Ըստ պահանջմունքների բավարարող առարկաների տարբերում են մարդկային պահանջմունքների երկու տեսակ՝ նյութական և հոգևոր։
  • Նյութական պահանջմունքները բավարարվում են նյութական առարկաների օգնությամբ, որոնք կարող են պատրաստ վիճակում տրված լինել բնության մեջ կամ ստեղծվել մարդկային գործունեության շնորհիվ։
  • Հոգևոր պահանջմունքները բավարարվում են հոգևոր մշակույթի արժեքների օգնությամբ։ Հոգևոր պահանջմունքի կարևոր տեսակ է մարդկանց հետ շփվելու, խոսքայի և ոչ խոսքային հաղորդակցության մեջ մտնելու պահանջմունքը։

Գոյություն ունի բացառապես մարդկային պահանջմունքների ևս մեկ մեծ խումբ՝ սոցիալ-հոգեբանական պահանջմունքներ։ Սոցիալական պահանջմունքներն են անձի այն կարծիքները, որոնք վկայում են, որ նա ունի ուրիշ մարդկանց հետ շփվելու, նրանց դրական վերաբերմունքին ու սիրուն, հարգանքին արժանանալու կարիք։

Բացառապես մարդկային պահանջմունքների շարքին են դասվում նաև հոգեբանական պահանջմունքները։ Դա այն պահանջմունքն է, որ մարդն ունի աշխարհի ու նրա հետ իր հարաբերությունների հստակ ու իմաստալից պատկերն ունենալու պահանջմունք։